Gemeenten kozen in de afgelopen coronaperiode bij inspraakprocedures en participatieprocessen vooral voor een combinatie tussen online en offline methodes. Hoewel het virus zorgde voor een impuls voor het inzetten van digitale participatievormen, roept dit ook zorgen op over de kwaliteit, toegankelijkheid, de mate van invloed van inwoners en de uitkomsten van processen. Grote gemeenten zijn over het algemeen tevredener dan kleine en middelgrote.
Dat blijkt uit onderzoek van organisatieadviesbureau Berenschot in opdracht van het samenwerkingsprogramma Democratie in Actie. Het onderzoek ging in op de manieren waarop Nederlandse gemeenten invulling geven aan inspraak en burgerparticipatie ten tijde van COVID-19.
Na een korte tijd van afwachten zetten de meeste gemeenten hun inspraakprocedures en participatieprocessen in de coronaperiode weer voort; in fysieke ‘coronaproof’ vormen of in digitale vormen. De meeste gemeenten kiezen voor een hybride aanpak: een combinatie van offline en online methodes.
Door de snelle inzet van digitale alternatieven maakten veel gemeenten zich zorgen om de kwaliteit van inspraakprocedures en participatieprocessen. Ingezette alternatieven zouden niet zorgvuldig, zinvol of breed genoeg zijn. Ook de invloed van inwoners, de lengte en uitkomsten van processen waren reden tot zorg.
“In grote steden is men tevredener. Zij gingen meer aan de slag met digitale alternatieven en zijn zelfs tevredener geworden over participatieprocessen.”
Opvallend genoeg zagen de onderzoekers deze zorgen met name terug bij kleine en middelgrote gemeenten. Onderzoeker Steven Blok: “In grote steden is men tevredener. Zij gingen meer aan de slag met digitale alternatieven en zijn zelfs tevredener geworden over participatieprocessen tijdens COVID-19 in vergelijking met de periode daarvoor.”
Volgens de onderzoekers hebben gemeenten op de eerste plaats behoefte aan duidelijkheid over de veiligheid en privacy van een applicatie. Ook willen zij beter gefaciliteerd worden in kennis, financiën en techniek bij digitale participatie. Daarnaast is er behoefte aan inspirerende voorbeelden van (digitale) alternatieven en algemene ondersteuning bij het goed organiseren van participatieprocessen.
Volgens projectleider Jeroen Bruijns van Democratie in Actie is de afgelopen jaren veel ervaring opgedaan met het samenbrengen van gemeenten die elkaar ondersteunden op het gebied van digitale participatie. “Dit onderzoek biedt mooie aanknopingspunten om ons ondersteuningsaanbod nog beter aan te laten sluiten op de behoeften van gemeenten. Op www.lokale-democratie.nl hebben we inmiddels een forum gecreëerd om met elkaar kennis en ervaringen te delen.”
Downloads