Het College van Rijksadviseurs pleit voor een nieuwe deal tussen boer en de maatschappij. We moeten toe naar een landschapsinclusieve landbouw, waarin boeren een eerlijk inkomen ontvangen voor het produceren van gezond voedsel en een aantrekkelijk, toegankelijk, biodivers landschap en waarbij het zorgen voor schoon water, schone lucht en een vitale bodem vanzelfsprekend zijn. Dit staat in een advies dat Rijksadviseur Berno Strootman vandaag aanbiedt aan Minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Het college adviseert het kabinet om aan het agrarisch gebruik van Nederland heldere, ambitieuze en realistische doelen te stellen op het vlak van klimaat, biodiversiteit, bodem, water en landschap. Veel boeren zijn bereid om mee te werken aan de transitie van de landbouw en vragen om helderheid en koersvastheid van de overheid. Dat geeft handelingsperspectief en stimuleert innovatie.
Ook adviseren de Rijksadviseurs het Rijk om toekomstbestendige verdienmodellen te helpen ontwikkelen voor landschapsinclusieve landbouw. De transitie zal alleen slagen als de boer een goede prijs voor zijn producten én diensten ontvangt, zodat hij voldoende ruimte heeft om het landschap blijvend te onderhouden. De overheid moet ervoor zorgen dat een boer een reële beloningen ontvangt voor de zorg van de natuur, waterbeheer of CO2-opslag.
Berno Strootman: “Het is hoog tijd om de landbouw landschapsinclusief te maken. De pilots geven een beeld van de manier waarop dat zou kunnen. Daarvoor zijn heldere doelen en kaders onmisbaar, en de overheid moet boeren helpen om de omslag te maken. Als samenleving vragen we veel van boeren, we moeten dan ook de daad bij het woord voegen en de gewenste veranderingen mogelijk maken, via nieuwe verdienmodellen en de juiste ondersteuning. De boer speelt een belangrijke rol in de transitie, de grootste transitie is voor de maatschappij.”
Het College van Rijksadviseurs presenteerde eind 2018 Panorama Nederland, waarin zij pleit voor een New Deal tussen boer en maatschappij. Om uit te vinden hoe deze New Deal er concreet uit zou kunnen zien, heeft het College het initiatief genomen tot drie regionale pilots in drie verschillende landschapstypen: veen/Krimpenerwaard, klei/De Marne, zand/Salland. Elke pilot heeft een perspectief voor de regio opgeleverd, waarin een duurzaam, levensvatbaar landbouwsysteem in een aantrekkelijk en biodivers landschap wordt geschetst. Het toont welke nieuwe verdienmodellen denkbaar zijn en wat nodig is om die dichterbij te brengen. Ook is in beeld gebracht wat de kansen en remmende factoren zijn om de transitie te realiseren.
In elke pilot heeft een team van College van Rijkadviseurs, het Louis Bolkinstituut, het Kenniscentrum Landschap van de Rijksuniversiteit Groningen en een bureau voor landschapsarchitectuur, samengewerkt met lokale en regionale stakeholders, boeren, agrarische collectieven, organisaties voor landschap en natuur, waterschappen, gemeenten en provincies.
De drie pilots vormen de basis van het advies dat vandaag verschijnt. Het advies en de resultaten van elke pilot zijn gebundeld in een eigen publicatie. Het advies wordt ondersteund door een aantal verdiepende essays.
Lees hier het advies Op weg naar een New Deal tussen boer en maatschappij.
