De Europese Commissie wil in het nieuwe Gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB), dat na 2022 ingaat, lidstaten zelf laten bepalen hoe ze groene doelen willen realiseren. Nederland moet hier dit jaar een Nationaal Strategisch Plan voor opstellen. Onderzoekers van Wageningen Environmental Research hebben de keuzemogelijkheden in het nieuwe GLB voor klimaat, milieu en biodiversiteit (de groenblauwe doelen) uiteengezet. Het onderzoeksrapport is door Minister Schouten aangeboden aan de Tweede Kamer.
Boeren in de Europese Unie ontvangen inkomenssteun uit het GLB. Bij de laatste hervorming in 2013 is bepaald dat boeren die inkomenssteun willen ontvangen verplicht zijn om hun bedrijf te vergroenen. Maar lidstaten uitten kritiek over de uitvoeringslasten van het GLB en er waren twijfels over de effectiviteit van de vergroeningsmaatregelen. De Europese Commissie heeft daarop besloten om in haar nieuwe landbouwbeleid lidstaten zelf te laten bepalen hoe zij de groene doelen willen realiseren.
Ieder lidstaat stelt een Nationaal Strategisch Plan op waarin staat op welke wijze hij het GLB invult. Nederland moet zijn plan dit jaar aanleveren. Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft Wageningen Environmental Research gevraagd om te analyseren hoe het strategisch plan voor de groene doelen het beste ingevuld kan worden.
Om te weten of de vergroeningsmaatregelen in het plan voldoende zijn om de doelen te realiseren is een toetsingskader nodig. Onderzoeker Robert Baayen: “Het toetsingskader is de lijn waarlangs Nederland maatregelen kan leggen om te bepalen of deze ook echt bijdragen aan de gestelde doelen voor klimaat, milieu (water, bodem en lucht), biodiversiteit en landschap. We hebben gekeken wat de groenblauwe doelen zijn, wat de prioriteit van ieder doel is, hoe beschikbare maatregelen kunnen bijdragen aan het realiseren daarvan en welke indicatoren hiervoor gebruikt kunnen worden.” Met dit toetsingskader kan straks de doelmatigheid van het Nationaal Strategisch Plan op groenblauwe aspecten bepaald worden.
De onderzoekers hebben een lijst opgesteld van 25 adviezen. Zij adviseren onder meer om maatregelen zoveel mogelijk regionaal in te vullen in samenspraak met de sector en om het maatregelenpakket doelgericht en aantrekkelijk te maken voor boeren. Andere adviezen zijn:
Vul de vaste eisen voor de inkomenssteun voldoende ambitieus in.
Compenseer verhoging van het waterpeil in de veenweide en stikstofmaatregelen rond Natura-2000 gebieden via het GLB, nu dit daarvoor meer ruimte biedt.
Kies waar mogelijk voor maatregelen die makkelijk controleerbaar zijn door middel van informatie uit bijvoorbeeld satellieten.
Baseer de toekenning van punten waar mogelijk op wetenschappelijke gegevens over de effectiviteit van maatregelen.
Hanteer als primair criterium voor de selectie van subsidiabele acties de doeleffectiviteit daarvan.
Verder biedt de nieuw in te voeren ecoregeling de mogelijkheid om, bovenop de vaste inkomenssteun, prestaties van boeren rechtstreeks te belonen. Boeren die bijvoorbeeld landschapselementen of bloemrijke akkerranden realiseren ontvangen hier een vergoeding voor.
“Wij adviseren om hierin een puntensysteem te hanteren, waarbij de vergoeding voor de inspanningen hoger is dan alleen de kosten die gemaakt worden of inkomsten die de boer hierdoor misloopt,” zegt onderzoeker Anne van Doorn. “Met dit systeem ontstaat er ineens een verdienmodel voor bijvoorbeeld het realiseren houtwallen. Dit kan echt een belangrijke stap zijn om de achteruitgang van het Nederlandse landschap tegen te gaan.”
Het volledige rapport met alle adviezen is hier te downloaden.
