Het schrijven van dit Handboek heeft net als de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen ruim twee jaar stilgelegen. Toen de wet op 14 mei 2019 eindelijk werd goedgekeurd door de Eerste Kamer, kon ook dit boek eindelijk worden voltooid. Door de beslissing om de Wkb zo mogelijk gelijktijdig met de Omgevingswet in werking te laten treden en in die wet te integreren, was al duidelijk dat de aanpassing bewerkelijk zou worden. De uitgever en ik verwachten dat dit boek een rol kan spelen in de aanloop naar de inwerkingtreding van de Wkb: bij het opleiden van kwaliteitsborgers, het bij- en omscholen van medewerkers bouw- en woningtoezicht, voorlichting aan initiatiefnemers, architecten, bouwers, toeleveranciers, enzovoort. Daarom leek het beter om niet te wachten tot de teksten van wet- en regelgeving beschikbaar zouden zijn. Het ministerie van BZK verwacht dat dat pas medio 2020 het geval zal zijn, terwijl als invoeringsdatum nog steeds 1 januari 2021 wordt geambieerd. Het vooruitlopen op regels die wel in ontwikkeling zijn, maar die nog niet vaststaan en die onder invloed van het Bestuursakkoord tussen BZK en VNG (17 januari 2019) ook nog alle kanten op lijken te kunnen gaan, bleek veel bewerkelijker en complexer dan ik had vermoed.
Onder het motto ‘Eenvoudig beter’ is de ‘bouwvergunning’ uit 2010 op weg om vanaf 2021 te worden omgevormd naar een ‘vergunning omgevingsplanactiviteit annex melding bouwactiviteit’. Tja … Dat doet mij bij de aanpassing van het manuscript denken aan een satirisch verhaal van Heinrich Böll (1917-1985), Doktor Murkes gesammeltes Schweigen. Voor een radiozender heeft een hooggeleerde theoloog in de jaren vijftig een lezing ingesproken op de band. Maar gedurende de oorlogsjaren zijn de religieuze inzichten van de man veranderd en hij vindt dat zijn opvattingen onvoldoende blijken uit de ingesproken tekst. Daarom vraagt hij de leiding van de zender om het 27 keer uitgesproken woord “Gott” te vervangen door “jenes höhere Wesen, das wir verehren”. Omdat de professor zelf geen zin heeft om de lezing opnieuw in te spreken, krijgt het hoofd Kultur van de zender opdracht om deze klus te klaren door middel van knippen en plakken. Deze Doktor Murke gaat aan de slag, maar stuit op diverse hobbels. Voorspelbaar is dat hij bij de omzetting te maken krijgt met de vier naamvallen waar de Duitse taal zo beroemd en berucht om is. En dat moet hij dan weer aan de theoloog uitleggen om hem ertoe te bewegen de verschillende vervoegingen in te spreken.
Al doende ontwikkelt hij zo een flinke weerzin jegens de professor en daarom dwingt hij hem bij wijze van wraak tot subtiele tekstnuances. Door alle aanpassingen wordt de lezing echter een minuut te lang, waarna de spreker wordt gevraagd zijn lezing op andere punten in te korten. De professor weigert en krijgt via de zenderdirecteur een minuut extra zendtijd en bedingt bovendien dat zijn gewijzigde opvatting wordt verwerkt in alle in het archief van de zender aanwezige lezingen, in totaal 120 uur zendtijd. Een tijdje later moeten in een ander opgenomen religieus programma door gewijzigde inzichten telkens de daarin voorkomende stiltes worden vervangen door het woord “Gott”. Murke klaart ook deze klus met behulp van alle verzamelde bandknipsels uit zijn vorige wijzigingsopdracht en ziedaar, de band met “Doktor Murkes gesammeltes Schweigen” is geboren.
Ik voel mij nu een beetje als Doktor Murke, maar zonder precies te weten aan wie ik dit monnikenwerk te danken heb. Bovendien is de te wijzigen tekst ook van mijn hand. Murke versus Murke? Ik voltooi het schrijven van dit boek niettemin met hetzelfde enthousiasme als waarmee ik er in 2016 aan begon en hoop er de brede doelgroep een dienst mee te bewijzen. Wel vrees ik dat de volgende druk van dit Handboek weer zo’n soort wijzigingsronde zal vergen als de teksten van wet en vooral besluit en ministeriële regeling wél vaststaan. We zullen het zien! Het omgevingsrecht blijft in beweging …
Gert-Jan van Leeuwen
NB Doktor Murkes gesammeltes Schweigen is een uitgave van Kiepenheuer & Witsch, ook als e-book verkrijgbaar.
