1.1Eiser heeft op 11 september 2019 met een beroep op de Wob aan verweerder gevraagd om openbaarmaking van informatie neergelegd in documenten, waaronder alle communica-tie, e-mailberichten, adviezen etc. etc. tussen de betrokken ministers c.q. ministeries en/of het openbaar ministerie en/of het bedrijf [naam] V.O.F. en/of anderen, met betrekking tot de Vuurwerkramp Enschede in 2000 en de Vuurwerkramp Culemborg in 1991, alsmede over de strafrechtelijke afwikkeling daarvan.

1.2Verweerder is bij besluit van 13 augustus 2020 deels aan eisers verzoek tegemoet-gekomen door het merendeel van de gevraagde documenten geheel of gedeeltelijk openbaar te maken overeenkomstig de bij dat besluit gevoegde inventarislijsten A (documenten die betrekking hebben op de brandweer en politie), B (communicatie tussen betrokken ministers c.q. ministeries en/of het openbaar ministerie) en C (documenten inzake het strafrechtelijk onderzoek en hieraan gerelateerde onderwerpen). Deze inventarislijsten worden in de uitspraak verder aangeduid als de A-, B- en C-lijst.

1.3Eiser was het niets eens met verweerder besluit voor zover daarbij documenten niet dan wel slechts gedeeltelijk openbaar zijn gemaakt en met de weigeringsgronden waarop verweerder zich daarbij heeft beroepen.

1.4Bij het bestreden besluit op bezwaar van 23 juni 2021 heeft verweerder het bezwaar van eiser gedeeltelijk gegrond en voor het overige ongegrond verklaard.

1.5Eiser heeft tegen dat besluit beroep ingesteld bij de rechtbank.

1.6Bij brief van 16 november 2021 heeft verweerder aan de rechtbank meegedeeld dat het bestreden besluit abusievelijk is ondertekend door de minister voor Rechtsbescherming maar dat dit nog zal worden hersteld. Verder heeft verweerder meegedeeld dat hij naar aanleiding van de beroepsgronden ook heeft geconstateerd dat aan het besluit op bezwaar een aantal motiveringsgebreken kleeft en dat hij daarom een aanvullend besluit zal nemen om die gebreken alsnog te herstellen.

1.7Nadat de rechtbank verweerder desgevraagd een aantal malen uitstel had verleend voor het nemen van een aanvullend besluit, laatstelijk tot 1 mei 2022, heeft verweerder uiteinde-lijk op 19 april 2022 een herstelbesluit genomen. Het beroep is van rechtswege mede gericht tegen dat herstelbesluit.

1.8Bij brief van 21 juli 2022 heeft eiser een inhoudelijke reactie gegeven op het herstelbesluit van 19 april 2022.

3.1Eiser stelt dat de ondertekening van het bestreden besluit van 23 juni 2021 niet correct lijkt te zijn omdat het Wob-verzoek was gericht aan de verweerder en het primaire besluit ook namens verweerder is genomen, maar de beslissing op bezwaar is ondertekend namens de minister voor Rechtsbescherming.

3.2Verweerder heeft hierover in het verweerschrift naar voren gebracht dat er bij het onderhavige Wob-verzoek argumenten te geven zijn voor zowel een besluit van hem als een besluit van de minister voor Rechtsbescherming. Nu het primaire besluit echter alleen namens hem genomen is, ligt het volgens verweerder in de rede dat hij ook (alleen) de beslissing op het bezwaarschrift van eiser neemt.

3.3De rechtbank is van oordeel dat het zo mag zijn dat het Wob-verzoek mede ziet op informatie die is neergelegd in documenten die berusten bij (thans) de minister voor Rechts-bescherming, maar dat het primaire besluit van 13 augustus 2019 alleen is genomen namens verweerder. Dat betekent dat ook alleen verweerder bevoegd was om te beslissen op eisers bezwaar tegen dat besluit. Het bestreden besluit is echter ondertekend namens de minister voor Rechtsbescherming. Deze was daartoe niet bevoegd..

3.4Bij het aanvullende besluit van 19 april 2022 heeft verweerder het besluit van de minister voor Rechtsbescherming voor gedekt verklaard (dat wil zeggen: geheel voor zijn rekening genomen), met daarbij een aanvullende beslissing voor een aantal documenten die bij het bestreden besluit volledig geweigerd zijn. Verweerder heeft de rechtbank verzocht om het bevoegdheidsgebrek te passeren met toepassing van artikel 6:22 van de Awb.

3.5In zijn reactie van 21 juli 2022 op het herstelbesluit heeft eiser opgemerkt dat volgens de memorie van toelichting bij artikel 6:22 Awb, niet de aard van het geschonden voorschrift beslissend is voor de beantwoording van de vraag of een gebrek in een besluit kan worden gepasseerd, maar uitsluitend het antwoord op de vraag of door de schending iemand is benadeeld.

3.6De rechtbank is van oordeel dat eiser niet is benadeeld door de onbevoegde ondertekening van het bestreden besluit. Er is geen reden om aan te nemen dat het bestreden besluit inhoudelijk anders zou hebben geluid als het zou zijn ondertekend namens verweerder. Weliswaar heeft in beroep een herbeoordeling door verweerder plaatsgevonden die heeft geleid tot het herstelbesluit van 19 april 2022, maar dat dit te maken heeft met het feit dat het bestreden besluit niet door verweerder was ondertekend, is niet gebleken. Bovendien valt niet in te zien waarom eiser door die herbeoordeling is benadeeld.

3.7Eiser heeft in beroep aangevoerd dat de vermelding van het woord ‘vertrouwelijk’ op een document niet betekent dat het stuk bedoeld is voor intern beraad. Hij wijst erop dat er ook documenten met die vermelding wel openbaar zijn gemaakt. Eiser vindt dit daarom geen goede argumentatie om een document niet openbaar te maken.

3.8In het bestreden besluit heeft verweerder hierover opgemerkt dat het vermelden van het woord “vertrouwelijk” op het document een sterke aanwijzing is dat de opsteller van het stuk de bedoeling had het stuk voor intern beraad op te stellen. Niettemin is elk van deze stukken inhoudelijk beoordeeld op de vraag of deze persoonlijke beleidsopvattingen bevatten die bedoeld zijn voor intern beraad. Dat is bij sommige documenten het geval. De rechtbank ziet geen reden om eraan te twijfelen dat een dergelijke beoordeling heeft plaatsgevonden.

3.9De rechtbank is van oordeel dat verweerder voldoende aannemelijk heeft gemaakt dat de stukken waarop het woord ‘vertrouwelijk’ is vermeld niet enkel daarom zijn geweigerd, maar dat per document inhoudelijk is beoordeeld of dit persoonlijke beleidsopvattingen bevat die bedoeld zijn voor intern beraad. Die beoordeling heeft ertoe geleid dat een aantal documenten met de aanduiding ‘vertrouwelijk’ wel openbaar zijn gemaakt, terwijl in andere documenten passages of gedeelten met daarin persoonlijke beleidsopvattingen bedoeld voor intern beraad op grond van artikel 11, eerste lid, van de Wob zijn weggelakt.

3.10Voorts stelt eiser dat de ‘eenheid van het kabinetsbeleid raken’ in casu geen reden kan zijn om de weigeringsgrond van artikel 10, tweede lid, onder g, van de Wob in te roepen. Hij wijst erop dat het huidige kabinet ten tijde van het bestreden besluit al 100 dagen demissionair was en de documenten vooral betrekking hebben op de kabinetten Kok en Balkenende. Daar komt volgens eiser nog bij dat gedeelten van documenten die op grond van deze weigeringsgrond aanvankelijk waren weggelakt, bij het besluit op bezwaar alsnog openbaar zijn gemaakt vanwege de ouderdom ervan. Deze redenering klopt daarmee naar eisers mening niet.

3.11In het verweerschrift heeft verweerder hierover opgemerkt dat het naar zijn mening toegestaan is om de betreffende documenten te weigeren op basis van artikel 10, tweede lid, onder g, van de Wob. Daartoe voert verweerder aan dat voor de ministerraad geldt dat een vrije en onbelemmerde uitwisseling van argumenten van wezenlijk belang is voor het goed kunnen uitvoeren van zijn werkzaamheden.

3.12De rechtbank kan zich vinden in de zienswijze van verweerder. Voor het functioneren van de ministerraad is geheimhouding van wat in zijn vergaderingen wordt besproken essentieel, zowel vanwege de eenheid van het regerings- en kabinetsbeleid als om te verzekeren dat binnen het kabinet in alle vrijheid van gedachten kan worden gewisseld. Dat er vanwege het grote tijdsverloop meerdere achtereenvolgende kabinetten betrokken zijn geweest bij de Vuurwerkramp Enschede, maakt dat niet anders. Ook dan kan de ‘eenheid van het kabinet’ in het geding zijn.

3.13Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder de beroepsgrond van eiser genoegzaam weerlegd. Ook heeft verweerder voldoende duidelijk gemaakt waarom hij heeft besloten bepaalde (gedeelten van) documenten vanwege de ouderdom ervan alsnog openbaar te maken ondanks het feit dat dit in eerste instantie was geweigerd op grond van artikel 10, tweede lid, onder g, van de Wob.

3.14Uit een e-mail van een medewerker van verweerders ministerie die – kort gezegd – aangeeft dat er pagina’s alsnog openbaar gemaakt moeten worden, maakt eiser op dat (een deel van) de documenten niet op alineaniveau is beoordeeld. Als dat wel zou zijn gebeurd, dan hadden volgens eiser de betreffende pagina’s ook gedeeltelijk openbaar gemaakt kunnen worden. In plaats daarvan zijn vele pagina’s van documenten in zijn geheel achtergehouden.

3.15Verweerder heeft hierover in het verweerschrift opgemerkt dat het Wob-verzoek over de vuurwerkramp(en) uiterst omvangrijk is omdat deze vele jaren geleden hebben plaatsgevonden. De zoektocht naar de betreffende documenten en het selecteren en beoordelen is volgens verweerder daarom enorm tijdrovend. In de e-mail waarop eiser doelt is volgens verweerder slechts beoogd aan te geven dat er uiterst zorgvuldig gehandeld wordt bij de selectie en de beoordeling, hetgeen tijd kost.

3.16De rechtbank acht deze uitleg van verweerder afdoende. Uit de betreffende e-mail kan naar het oordeel van de rechtbank niet worden afgeleid dat een deel van de documenten niet voldoende nauwkeurig is beoordeeld. In de inventarislijsten is per document aangegeven of het onder de Wob valt en of het geheel of gedeeltelijk openbaar wordt gemaakt. In het laatste geval is in het document per weggelakte passage of weggelakt gedeelte vermeld op grond van welke weigeringsgrond dat is gebeurd. Dat kan er soms toe leiden dat er geen relevante informatie meer overblijft op een bepaalde pagina.

3.17Eiser voert verder aan dat verweerder een aantal documenten heeft geweigerd omdat het zou gaan om “vertrouwelijke informatie van het Directie Wetgeving en College van procureurs-generaal”. Eiser betwist dat deze motivering voldoende is om openbaarmaking van de betreffende documenten te kunnen weigeren.

3.18De rechtbank heeft – na kennis te hebben genomen van die stukken – geconstateerd dat het gaat om ambtsberichten en bijlagen bij ambtsberichten van het College van procureurs-generaal aan verweerder. Deze berichten bevatten opvattingen, afwegingen, kwalificaties en conclusies die gelden als persoonlijke beleidsopvattingen in stukken voor intern beraad binnen het ministerie van Justitie en Veiligheid. Verweerder heeft zich daarom op het standpunt kunnen stellen dat artikel 11, eerste lid, van de Wob zich tegen openbaarmaking verzet. Na verwijdering van de persoonlijke beleidsopvattingen en de persoonsgegevens uit deze documenten, blijft er in sommige gevallen geen wezenlijke inhoudelijke informatie over waaraan nog een zelfstandige betekenis toekomt, zodat om die reden de openbaarmaking van het betreffende document integraal kon worden geweigerd.

3.20Eiser wijst erop dat verweerder stelt dat concepten niet openbaar gemaakt kunnen worden omdat uit de verschillen tussen de conceptversie en het definitieve document persoonlijke beleidsopvattingen van de betrokken ambtenaar/ambtenaren gedestilleerd kunnen worden. Verweerder verwijst daarbij naar een uitspraak van de Afdeling van 18 juli 2018, ECLI:NL:RVS:2018:2424.

3.22Eiser stelt dat verweerder niet zelfstandig kan bepalen of er sprake is van onevenredige bevoordeling of benadeling als bedoeld in artikel 10, tweede lid, onder g, van de Wob zonder de belanghebbenden om een zienswijze hierover te hebben gevraagd.

3.23De rechtbank overweegt dat verweerder een zelfstandige beslissingsbevoegdheid toekomt bij de beoordeling om (delen van) documenten te weigeren op deze grond. Als het voornemen bestaat om documenten (deels) openbaar te maken en dat nadelig kan zijn voor derden, kan een zienswijzeprocedure gevolgd worden. De Wob verplicht daar echter niet toe. Bovendien geldt dat ook als een derde belanghebbende bezwaren zou hebben tegen openbaarmaking, sprake blijft van een zelfstandig besluit van verweerder die daarbij alle betrokken belangen dient af te wegen. De zienswijze van de derde belanghebbende is een belang dat daarbij meegewogen moet worden, maar dat op zich niet doorslaggevend is.

3.24Eiser is van mening dat verweerder ten onrechte stelt dat documenten of pagina’s die geheel gelakt zijn, niet verstrekt hoeven te worden.

3.25De rechtbank overweegt dat volgens vaste rechtspraak informatie waaraan na het weglakken van de niet-openbare delen geen zelfstandige betekenis meer toekomt, niet verstrekt hoeft te worden. Welke gedeelten/ pagina’s van een document ontbreken, hoeft niet per se te blijken uit de inventarislijst. Wel dient inzichtelijk te worden gemaakt op basis van welke wettelijke bepaling de openbaarmaking van de betreffende informatie geweigerd is. Dat is hier gebeurd. De toegepaste weigeringsgrond is zowel op de inventarislijst als op de documenten zelf vermeld.

3.26Eiser is van mening dat het hem onmogelijk dan wel zeer moeilijk wordt gemaakt om zelf te controleren of de documenten en passages op een juiste wijze zijn beoordeeld, omdat de documentnummers door elkaar lopen. Volgens eiser worden er nog steeds vele documenten en hele pagina’s van documenten die deel uitmaken van deze documenten, volledig door verweerder achtergehouden.

3.37De rechtbank is van oordeel dat verweerder met behulp van de inventarislijsten A, B en C voldoende inzichtelijk heeft gemaakt welke documenten zijn betrokken bij de beoordeling en wat per document de toepasselijke weigeringsgrond(en) is (zijn).

3.38De rechtbank ziet in hetgeen eiser naar voren heeft gebracht geen aanleiding om te aan te nemen dat er door verweerder al dan niet bewust documenten zijn of worden achter-gehouden. Het enkele feit dat sommige documenten pas later zijn gevonden en/of openbaar gemaakt, wil nog niet zeggen dat verweerder de bedoeling had of heeft om deze achter te houden voor eiser.

4.1Bij het herstelbesluit van 19 april 2022 heeft verweerder besloten een aantal documenten van de C-lijst alsnog openbaar te maken, met uitzondering van de daarin vermelde persoonsgegevens, zoals namen, e-mailadressen, functienamen en telefoonnummers, en delen die persoonlijke beleidsopvattingen voor intern beraad bevatten, waarbij het met name gaat om voorstellen voor een concepttekst of om ambtelijke afstemming.

4.2Op 21 juli 2022 heeft eiser desgevraagd een reactie gegeven op het aanvullende besluit van verweerder van 19 april 2022.

4.3De rechtbank is van oordeel dat dit betoog van eiser slaagt voor zover verweerder heeft nagelaten om ten aanzien van de documenten waarvan openbaarmaking is geweigerd op grond van artikel 11, eerste lid, van de Wob omdat deze persoonlijke beleidsopvattingen bevatten, te toetsen of die stukken in niet tot personen herleidbare vorm openbaar gemaakt kunnen worden met toepassing van artikel 11, tweede lid, van de Wob.

4.4De rechtbank deelt niet de zienswijze van eiser dat verweerders beroep op artikel 10, tweede lid, onder c, van de Wob niet aan de orde is nu de recente aangifte van strafbare feiten zonder nader onderzoek is geseponeerd door het openbaar ministerie. Deze aangifte bevestigt naar het oordeel van de rechtbank juist dat het dossier van de vuurwerkramp Enschede nog steeds actueel is of kan worden zolang de strafbare feiten nog niet zijn verjaard.