Aanpassingen ten opzichte van de versie van 4 februari 2021:

- De lockdown is verlengd tot en met 15 maart. Dat betekent dat ook de oproep om de opvang open te stellen voor niet-rechthebbende dakloze mensen wordt verlengd tot en met 15 maart.

In aanloop naar een mogelijk einde van de lockdown en ter voorkoming van misbruik van de opvang worden de volgende maatregelen genomen:

- EU-migranten die rechtstreeks uit het buitenland komen en zich melden bij de opvang worden niet meer toegelaten.

- Overlastplegers worden geweigerd en hen wordt de toegang tot de opvang ontzegd.

- Voor EU-migranten die als gevolg van de crisis hun baan zijn verloren wordt in samenwerking met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid waar mogelijk gewerkt aan spoedige terugkeer naar betaald werk.

Maatregelen ten aanzien van de avondklok

- Gedurende de coronacrisis heeft het ministerie van VWS samen met VNG, COMO, MIND, Valente en andere partijen richtlijnen opgesteld voor de opvang van dak- en thuisloze mensen tijdens de crisis.(1) Op 22 januari is de laatste versie hiervan gepubliceerd. In deze versie is de verlenging van de maatregelen die vanaf 3 februari van kracht zijn verwerkt.

- Zolang de avondklok van kracht is, geldt dat dak- en thuisloze mensen die geen gebruik willen maken van de opvang geen eigen verklaring nodig hebben om aan te geven waarom zij op straat zijn. Zie hiervoor de brief(2) die hierover naar de Tweede Kamer is gestuurd.

- Aan opvanginstellingen wordt gevraagd om de openingstijden van de opvang zodanig aan te passen dat zij aansluiten bij de tijden van de avondklok. - Het inzetten van extra veldwerkers die dak- en thuisloze mensen informeren over de avondklok en de mogelijkheid naar binnen te kunnen is gewenst.

- Medewerkers in de maatschappelijke opvang die werken tijdens de avondklok moeten in het bezit zijn van een werkgeversverklaring. Vrijwilligers kunnen gebruik maken van de eigen verklaring. Deze zijn te downloaden via www.rijksoverheid.nl.

Maatregelen ten aanzien van de lockdown

- Op 14 december zijn maatregelen aangekondigd waarin iedereen wordt opgeroepen zoveel mogelijk thuis te blijven. Daarom roept het ministerie van VWS gemeenten op – net als tijdens de lockdown in maart/april - de nachtopvang ook open te stellen voor nietrechthebbende dakloze mensen en ervoor te zorgen dat dakloze mensen overdag naar binnen kunnen om warm te worden, voor hun sanitaire behoeften en om een maaltijd te nuttigen. De oproep blijft geldig tot en met 15 maart 2021.

- In aanloop naar een mogelijk einde van de lockdown en ter voorkoming van misbruik van de opvang worden de volgende maatregelen genomen:

- EU-migranten die rechtstreeks uit het buitenland komen en zich melden bij de opvang worden niet meer toegelaten.

- Overlastplegers worden geweigerd en hen wordt de toegang tot de opvang ontzegd.

- Voor EU-migranten die als gevolg van de crisis hun baan zijn verloren wordt in samenwerking met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid waar mogelijk gewerkt aan spoedige terugkeer naar betaald werk.

- Dagbestedingslocaties waar besloten en georganiseerde dagbesteding plaatsvindt voor kwetsbare groepen, mogen open blijven. Hier kan ook iets genuttigd worden door deze doelgroep, zoals koffie en maaltijden.

- Hotels die afspraken hebben gemaakt met gemeenten om dakloze mensen op te vangen mogen maaltijden voor hen verzorgen, mits deze cliënten de maaltijd zelf afhalen en op hun kamer nuttigen.

- In lijn met de landelijke aanpak om indien nodig met name regionale maatregelen te treffen, kan het voorkomen dat op regionaal niveau aanvullende maatregelen worden getroffen die ook de maatschappelijke opvang raken.

Vaccinatie en maatschappelijke opvang

- Kijk voor de meest actuele informatie over vaccinatie van cliënten en medewerkers in de maatschappelijke opvang op www.rijksoverheid.nl.

Opvang

Voor de opvang blijft gelden: Alle voorzieningen moeten (zo veel mogelijk structureel) worden ingericht volgens de 1,5 meter norm. Waar mogelijk (indien mensen hieraan toe zijn) wordt (zelfstandige) huisvesting georganiseerd, indien nodig met begeleiding. De opvang wordt zoveel mogelijk ingericht in 1 of 2 persoonskamers in plaats van slaapzalen voor mensen voor wie op korte termijn geen huisvesting beschikbaar is.

Wanneer mensen een eigen woonruimte hebben, is het eenvoudiger voor hen om 1,5 meter afstand te houden. Ook kan dit het herstel bevorderen van deze mensen. Dit is in lijn met de ambitie uit Een (t)huis, een toekomst.(3)

De mondkapjesplicht geldt niet in de maatschappelijke opvang. Dit is geen openbare binnenruimte. Wel geldt een dringend advies een mondkapje te dragen in de gemeenschappelijke ruimten van de maatschappelijke opvang. Zorgverleners in de maatschappelijke opvang worden geadviseerd dakloze mensen te informeren over de mondkapjesplicht in openbare binnenruimtes en het dringende advies een mondkapje te dragen in de gemeenschappelijke ruimtes van de opvang en deze beschikbaar te stellen.

Quarantaine plekken

Net als in de eerste golf is het van belang voldoende quarantaineplekken te organiseren voor het geval dat een besmetting plaatsvindt in opvang en woonvoorzieningen. Regionale samenwerking met andere zorginstellingen is cruciaal. Denk daarbij ook aan beschermd wonen en de vrouwenopvang. Bij een uitbraak in de maatschappelijke opvang moet de hele locatie in quarantaine. Gezien de problematiek van de doelgroep kan dit onhoudbare situaties opleveren. Organiseer daarom verspreid over de regio meerdere locaties waar mensen in quarantaine kunnen.

Winterkouderegeling en registratie

Wanneer de gevoelstemperatuur op of onder het vriespunt ligt, is het extra van belang dak- en thuisloze mensen een plek te bieden waar zij veilig en warm kunnen overnachten. Als gevolg van het inrichten van de opvang conform de 1,5 meter norm kan het nodig zijn dat gemeenten en aanbieders op zoek moeten naar alternatieve locaties om de winterkouderegeling ook dit jaar uit te kunnen voeren. Aan regiogemeenten wordt gevraagd aan hun centrumgemeente kenbaar te maken welke locaties beschikbaar zijn in hun regiogemeente.

Over het algemeen registreren opvanginstellingen wie bij hen verblijft. Tijdens de winterkouderegeling is de toegang laagdrempeliger en worden mensen daardoor niet altijd geregistreerd. Nu gelden echter extra regels:

- Om verspreiding van het virus te voorkomen is het van belang om – net als bijvoorbeeld in de horeca – mensen te registreren die gebruik maken van de opvang zodat contact met hen kan worden opgenomen als een uitbraak plaatsvindt.

- Hierbij moet extra aandacht worden besteed aan de laagdrempeligheid van de registratie, passend bij de doelgroep.

- In het geval dat het voor medewerkers niet mogelijk is 1,5 meter afstand te houden bij locaties van de winterkouderegeling (bijvoorbeeld tijdens de inloop) wordt medewerkers geadviseerd preventief een medisch mondneusmasker te dragen. De werkgever heeft de verantwoordelijkheid deze te verstrekken.

- Betrek de lokale cliëntenorganisatie bij deze (en andere) ontwikkelingen, zij kunnen advies geven over hoe dit vormgegeven zou kunnen worden. Mocht geen lokale cliëntenorganisatie aanwezig zijn kan de 'Vliegende Brigade Ervaringsdeskundigheid' helpen in het vinden van een oplossing om ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid te betrekken. Kijk hiervoor op www.ervaringsinzet.nu.

Onderstaande tekst uit eerdere richtlijnen blijft onverminderd van kracht:

Ondersteuning

- De crisis biedt een kans om nieuwe dak- en thuisloze mensen zoveel mogelijk in beeld te houden en passende ondersteuning te bieden. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de begeleiding van deze mensen bij praktische zaken, zoals het regelen van een briefadres, een zorgpolis, ID bewijs, schuldhulpverlening, en inschrijving bij Woningnet. Wanneer de praktische zaken op orde zijn kunnen mensen zo snel mogelijk begeleid worden naar huisvesting (eventueel met begeleiding).

- Een belangrijke les uit de eerste golf is dat het nodig is om locaties open te houden (of extra te openen) waar dak- en thuisloze mensen overdag naar binnen kunnen indien zij minder of geen gebruik meer kunnen maken van algemene voorzieningen als bibliotheken. Dit voorkomt overlast op straat en het verergeren van problematiek. Het Rijk roept gemeenten op om lokaal te bezien of extra locaties nodig zijn op basis van verschillende scenario’s.

- Dagbesteding moet zoveel mogelijk doorgang vinden voor zover dat binnen de op dat moment geldende maatregelen toegestaan is.

Bij gezondheidsklachten

- Instellingen die zorg dragen voor deze doelgroep wordt geadviseerd navraag te doen (triage) bij elke cliënt naar klachten die passen bij een besmetting met COVID 19, zoals nieuwe hoestklachten of verergering van bestaande hoestklachten. Koorts is een bijkomend criterium om aan een besmetting met COVID 19 te denken. Zie ook de website van het RIVM voor de symptomen.

- Per 1 juni kan iedereen bij verdenking op COVID 19 getest worden. Na het afnemen van een test bij een dakloze persoon moet diegene in een aparte (isolatie)ruimte verblijven totdat de uitslag bekend is. Bij een positieve test moet de isolatie worden voortgezet totdat de persoon 1 dag klachtenvrij is. De bevestiging van een COVID 19 besmetting moet gemeld worden bij de GGD. De regels zoals die worden toegepast door de GGD’en zijn hierbij leidend.

- Als een persoon niet getest kan of wil worden, maar er wel een verdenking van COVID 19 is, moet diegene ook in isolatie verblijven tot de persoon 1 dag klachtenvrij is. Enkel de verdenking op COVID 19 hoeft niet gemeld te worden bij de GGD.

- Indien klachten bij een zieke dakloze persoon verergeren moet contact opgenomen worden met de eerstelijnsvoorziening waarmee de instelling afspraken heeft. Indien klachten dermate ernstig en acuut zijn, moet telefonisch worden overlegd met de spoedeisende hulp van een ziekenhuis.

- Zorg dat vervoer beschikbaar is voor het verplaatsen van zieke dak- en thuisloze mensen naar de aparte (isolatie)ruimte om uit te zieken of om naar het ziekenhuis te brengen. Zie hiervoor het protocol noodzakelijk zittend vervoer.

- Het is ongewenst dat zieke dak- en thuisloze mensen de straat op gaan voordat zij zijn hersteld.

- Mogelijk weigert een dakloze persoon verblijf in de aparte (isolatie)ruimte als sprake is van een (vermoedelijke) besmetting met het coronavirus. Neem in dat geval contact op met de lokale GGD. Zij zijn verantwoordelijk voor de procedure in het geval van een mogelijke gedwongen opname in het kader van de Wet publieke gezondheid (Wpg). De GGD handelt vervolgens conform een met het RIVM afgestemd protocol waarover nauwe afstemming plaatsvindt.

- Bij vragen over de uitvoering van de maatregelen kunnen instellingen advies vragen aan de GGD in hun regio.

Ten aanzien van de veiligheid van medewerkers (testen en PBM)

- Medewerkers en vrijwilligers moeten altijd de algemene hygiënerichtlijnen volgen (geen handen geven; regelmatig handen wassen; hoesten en niezen in de elleboog; papieren zakdoekjes gebruiken).

- Medewerkers in de maatschappelijke opvang kunnen met voorrang worden getest indien zij essentieel zijn voor de (directe) cliëntenzorg, de continuïteit van zorg en wanneer zij niet door een collega vervangen kunnen worden. Kijk hier voor meer informatie rondom voorrang op testen.

- Medewerkers van de maatschappelijke opvang die COVID 19 cliënten verplegen en verzorgen moeten persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) gebruiken.

- In principe hebben medewerkers in de maatschappelijke opvang verder geen PBM nodig. Echter, er zijn situaties waarin het niet mogelijk is om de 1,5 meter te waarborgen. In die gevallen wordt medewerkers geadviseerd om preventief medische mondneusmaskers te dragen. Hiervoor kan gebruik worden gemaakt van de reservepakketten die reeds beschikbaar waren. Ook vrijwilligers kunnen aanspraak maken op reservepakketten. Kijk hier voor meer informatie over reservepakketten en het aanvragen hiervan.

- Het is belangrijk om extra aandacht te besteden aan de algemene hygiëne-richtlijnen in de maatschappelijke opvang. Het is bijvoorbeeld van belang om handschoenen te dragen bij de reiniging van toiletten en de omgang met vuil wasgoed.

- Houd ook rekening met de regels rondom ventilatie in gebouwen van de maatschappelijke opvang.

Voetnoten

1)https://www.rijksoverheid.nl/documenten/richtlijnen/2020/03/27/richtlijn-opvang-vandak--en-thuisloze-mensen 2https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2021Z01041&did=2021D
02515 (zie pagina 20).
3)https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2020/06/03/kamerbrief-overeen-thuis-een-toekomst-de-aanpak-van-dak-en-thuisloosheid

Meer weten? Neem een kijkje in het themadossier: klik op de tabs boven het artikel.