Invoegen is voor een automobilist geregeld: ‘vanaf hier ritsen’, ‘geef de ritser ruimte’. Als gemeente zult u ook moeten gaan invoegen en wel op de Omgevingswet. Wanneer u dat doet, heeft u zelf in de hand. De Omgevingswet zelf zal omstreeks 2018 in werking treden. U kunt voorsorteren of later pas inritsen. Wat zijn daarbij relevante overwegingen?
// ////
Invoegen is voor een automobilist geregeld: vanaf hierritsen, geef de ritser ruimte. Als gemeente zult u ook moeten gaan invoegenen wel op de Omgevingswet. Wanneer u dat doet, heeft u zelf in de hand. DeOmgevingswet zelf zal omstreeks 2018 in werking treden. U kunt voorsorteren oflater pas inritsen. Wat zijn daarbij relevante overwegingen?
De Omgevingswet regelt straks nagenoeg het hele fysiekedomein in één integrale regeling. Doelstellingen zijn meer integraal werken, degebruiker centraal stellen, snellere en meer integrale belangenafwegingen met minderregels en meer ruimte voor lokaal bestuur.
Voorsorteren
Met programmas als Nu al eenvoudig beter faciliteert hetMinisterie van IenM de voorsorterende gemeente. Hierbij wordt handig gebruikgemaakt van de innovatieregeling in de Crisis- en herstelwet. In diversezogenoemde tranches zijn hierdoor al diverse gemeenten bezig met pilots vooromgevingsvisies of omgevingsplannen. De regeling in de Crisis- en herstelwetbiedt een aantal ontheffingen van het bestaande wettelijk kader (Wro, Wabo, Wetmilieubeheer) waarmee als het ware de Omgevingswet al deels wordt gesimuleerd.De Omgevingswet wordt daarmee eigenlijk al geïmplementeerd alvorens dewet er is. Inmiddels zijn we toe aan de 12
e
tranche, waarvan dedeadline 1 oktober 2015 is en staat de teller op ca. 40 gemeenten die aan hetproefdraaien zijn. Criteria om aan te melden zijn innovatie, duurzaamheid eneconomische versterking. Wij gaan ervan uit dat de regeling niet aan zijn eigensucces ten onder zal gaan en zo een goede mogelijkheid zal blijven bieden voorgemeenten om aan de slag te gaan met de doelstellingen van de Omgevingswet. Nude regering de regeling uit de Crisis- en herstelwet voor dit doel is gaaninzetten, kan het naar onze mening niet zo zijn dat gemeenten die later inwillen stappen hiervan geen gebruik zouden kunnen maken omdat er al genoeg isgeëxperimenteerd.
Bestaande gebieden
Wij zien dat gemeenten voor bestaande gebieden de pilotsgebruiken om de eigen werkprocessen en regelingen beter op elkaar af testemmen. Het gaat daarbij om ontschotten, samenvoegen, mogelijk schrappen vanregelingen. Denkaan het welstandsbeleid, monumentenverordening, huisvestingsverordening,kapverordening, reclameverordening, geluidsverordening, geurverordening, delenvan de APV, beheersverordening begraafplaatsen, parkeerverordening etc.. Depilot van de gemeente Bussum is hier een goed voorbeeld van. De kunst hierbijis ook om de regelingen moderner te maken, door minder dicht te timmeren metconcrete normen (waarvan dan in de weerbarstige praktijk weer wordt afgeweken)en met rechtstreekse regelingen en kwalitatieve normen te werken. Dit speelt inverstedelijkte gebieden, maar de laatste tranches ook steeds meer voorbuitengebieden. Deze gebieden vragen met onderwerpen als verbrede landbouw,nieuwe economische dragers voor agrarische bouwblokken en landschappelijkeinpassing om flexibele regelingen die dynamiek mogelijk maken èn daarbij eenintegrale belangenafweging faciliteren. Dergelijke regelingen passen ook goedbij provinciaal beleid zoals ruimte voor ruimte en verantwoorde veehouderij(bijv. de Brabantse Zorgvuldigheidscore Veehouderij). Voorbeelden van pilotsvoor buitengebieden zijn Boekel, Leudal en Borsele.
Anders werken
Naast deze inhoudelijke redenen kan ook een organisatorischeof bestuurlijke agenda zorgen voor een goede reden om een pilot te starten.Veel gemeente willen meer integraal gaan werken, meer ruimte bieden aanparticipatie en snijden in onnodige bureaucratie. Een pilotstatus kan daarbijinstrumenteel zijn; een extra aanjager om afscheid te nemen van organisatorischeroutines binnen een groter project van ontslakken en anders werken.
Gebiedsontwikkeling
Een derde reden om een pilot te starten kan zitten in debeperking van bestaande regelgeving en jurisprudentie voor projecten. Deplanmatige aanpak van de Wro, waarbij nu een eindbeeld van over 10 jaar kanworden onderbouwd en onderzocht past niet goed meer bij de huidige praktijk vanlocatieontwikkeling. Denk aan termen als functiemenging, herontwikkeling,uitnodigingsplanologie en organische ontwikkeling. De r.o.- praktijk heeft hieral op ingespeeld door meer flexibele bestemmingsplannen te maken. Binnen dehuidige regelgeving lopen we daarbij wel tegen beperkingen aan, zoals hetmoeten onderzoeken van allerlei worst-case scenarios van theoretisch mogelijkeprogrammatische invullingen en de belemmeringen die de jurisprudentie aanrechtstreeks bouwrecht, afwijkingsbevoegdheden wijzigingsbevoegdheden en uitwerkingsplichtenstelt. Bij een pilot kan meer ruimte worden geboden, bijvoorbeeld deplanperiode van 10 jaar worden losgelaten, onderzoek kan naar achteren worden geschovendoor meer met doelvoorschriften en voorwaardelijke verplichtingen te werken enruime delegatiebepalingen op te nemen.
Straks inritsen
Er komt het nodige op gemeenten af. Wellicht heeft u daaromook andere prioriteiten dan innoveren in het fysieke domein. Ook stilzitten iseen optie. De huidige bestemmingsplannen en beheersverordeningen zullen nainwerkingtreding van de Omgevingswet bij recht gelijkgesteld worden aan eenomgevingsplan. Vervolgens zult u een nog nader te bepalen overgangstermijnhebben om de plannen daadwerkelijk om te zetten naar het nieuwe recht. Dit isdus een optie, maar wat ons betreft geen aantrekkelijke. De Omgevingswet biedtnaar onze mening teveel kansen om de huidige praktijk al te verbeteren, om dezetot na 2018 te laten liggen.
Hans Damen is samenmet Armando Snijders (Tonnaer adviseurs in omgevingsrecht) en Joske Poelstra(Rho adviseurs) docent van de cursus Actualiseren 2.0 en het omgevingsplan.
Gerelateerdeinformatie:
Cursus Actualiseren 2.0 en het omgevingsplan, zie hier
