Iedereen die er ook maar enigszins mee te maken krijgt weet het nu wel; de Omgevingswet is in aantocht. De aankomende wet moet meer ruimte voor participatie bieden, regels vereenvoudigen en processen versnellen. Zoals we het nu zien zal de stelselherziening (want dat is het) gevolgen hebben voor gemeente, provincie en waterschap, maar natuurlijk ook voor omgevingsdiensten.
Tot dusver bleven die een beetje buiten beeld, volgens mij zijn omgevingsdiensten nauwelijks genoemd in de eerste impactanalyses. Hoe komt dat? Krijgen omgevingsdiensten er niet mee te maken? En is de lijn van decentralisatie die de omgevingswet voorziet, in strijd met de regionale centralisatie die voorzien werd met de omgevingsdiensten? Zijn we als omgevingsdiensten zelf onvoldoende in beeld geweest? Moeten we daar meer aan doen?
Gelukkig worden omgevingsdiensten wel genoemd in de meest recente analyses en stukken over de Omgevingswet. Want uiteraard hebben de ontwikkelingen gevolgen voor het takenpakket van omgevingsdiensten. Vergunningverleners moeten onder de nieuwe wet eerder in het traject betrokken worden en er wordt andere kennis en een andere houding verwacht. Niet alleen kennis van bedrijf-gerelateerde milieuaspecten is nodig, nee juist kennis van de omgeving en interactie tussen omgeving en bedrijf. Sterker nog, het begrip 'inrichtingen' bestaat straks niet meer, dit wordt vervangen door 'milieubelastende activiteiten'. Daarnaast weten we allemaal dat een plan tegen problemen in de uitvoering aanloopt wanneer toezicht en handhaving onvoldoende betrokken zijn. Kortom, de ontwikkelingen hebben gevolgen voor vergunningverlening, toezicht en handhaving. Ik denk dat het essentieel is dat omgevingsdiensten zich samen met gemeenten, provincie en Rijk voorbereiden op de aankomende stelselwijziging. Tot dusver zie ik drie punten waarop in ieder geval actie nodig is:
Netwerk, aansluiten bij omgevingsvraagstukken in de regio en landelijke kennisnetwerken.
Cultuur en kennis, door training, workshops en pilots kennis uitbreiden en een traject van cultuurverandering inzetten.
Processen en systemen zo in te richten dat voldaan wordt aan wettelijke eisen en behoeften van opdrachtgevers.
Misschien is dit een (te) simpele voorstelling van de acties die er de komende tijd nodig zijn. Maar laten we wel wezen, er gaat enorm veel veranderen en de diverse partijen zullen bovendien op hun eigen manier en tempo reageren. Ik heb al mensen horen zeggen 'wil je het eenvoudiger OF beter', als variant op het motto van de Omgevingswet 'Eenvoudig beter'. Er zal dus zeker weerstand zijn tegen de aankomende transitie, zoals altijd bij veranderingen. Het wordt een organisch proces. Bij zo'n proces is het altijd goed om een paar kerndoelen te stellen, om koers te kunnen houden en duidelijkheid te bieden in het woud van ontwikkelingen. Eenvoudig is in zo'n geval echt beter.
Er verandert veel. Wil een omgevingsdienst haar opdrachtgevers goed van dienst kunnen zijn, dan is het zaak om proactief te handelen en goed voorbereid te zijn op de aankomende wet. Als je niets doet is het een bedreiging, als je actie onderneemt zijn er kansen. Wie herinnert zich nog de speech van onze Koning over duurzame energie in Mexico? Hij dacht een Mexicaanse waarschuwing te bezigen: 'een slapende garnaal wordt meegenomen door het getij'. Door een vertaalfout zei hij eigenlijk: 'een slapende garnaal gaat naar de kloten'. Niet netjes natuurlijk, maar wel treffend en ook prima van toepassing op de relatie tussen omgevingsdienst en Omgevingswet. Kortom, is de Omgevingswet iets voor de omgevingsdienst? Lijkt me wel!
[Natuurlijk is dit op persoonlijke titel geschreven, met de beperkte kennis die ik van de ontwikkelingen heb, gebaseerd op de ervaringen in de korte tijd dat ik met dit onderwerp bezig ben.]
