Geeske Wildeman (Level 5) en Jan Paffen (Public Incentive) onderzochten in opdracht van de VNG de samenwerking tussen gemeenten en hun Omgevingsdiensten in het licht van de aanstaande Omgevingswet. In drie prikkelende blogs schrijven ze over wat hen is opgevallen. Dit is hun eerste blog.
Wij willen zelf de uitvoering en organisatie van de vergunningen blijven doen, net als nu. Wat verandert er nou werkelijk? We houden hier gewoon hetzelfde aantal vergunningen per jaar en ongeveer net zoveel ingewikkelde aanvragen van grote bedrijven. Business as usual.
Oké, het moet weliswaar via het nieuwe Digitaal Stelsel Omgevingswet, maar dat is nog niet af. Nu werken we trouwens ook al samen met andere gemeenten en de provincie. Persoonlijk ervaar ik al dat gedoe over de Omgevingswet als onnodig paniek zaaien.
Acceptgiro
De Omgevingswet is groots in de beoogde doelen en nu nog een abstracte stip op de horizon. De impact laat zich bovendien lastig inschatten. Dan is een reactie zoals deze vanuit de dagelijkse realiteit begrijpelijk, maar niet geruststellendNatuurlijk is paniek zaaien wel het laatste dat het samenwerkingsverband van VNG, provincies, waterschappen en het Rijk wil met het Programma Aan de slag met de Omgevingswet. Maar zij wil wel dat gemeenten en andere overheden zich bewust worden van de grote veranderingen die komen gaan.
De Omgevingswet wordt door experts gezien als de meest ingrijpende verandering in wetgeving van de afgelopen jaren. Qua transitie complexer dan de decentralisaties in het sociaal domein. Vergelijk het met de overgang van de acceptgiro naar digitaal bankieren. Je blijft geld overmaken maar de manier waarop en de snelheid waarmee is totaal anders.
Natuurlijk blijven gemeenten verantwoordelijk voor het uitgeven van vergunningen en ook het eindoordeel, alles afwegende, is aan de gemeente. Maar de manier waarop is totaal anders. Dat geldt voor de techniek; een digitaal stelsel dat harmonisatie vereist van werkprocessen en applicaties, en het geldt voor de snelheid waarmee een vergunningsaanvraag moet worden afgehandeld (Integrale afweging van meerdere, soms tegenstrijdige belangen binnen acht weken). Ook de visie achter de Omgevingswet zal hier en daar een flinke omslag vragen.
Alle ambtenaren bij gemeenten en Omgevingsdienst moeten op het spoor van ja, mits in plaats van een nee, tenzij als ze een aanvraag beoordelen en ze moeten de aanvrager inzicht geven in de voortgang. Misschien is dat nog wel de lastigste hobbel om de samenwerking tussen de ketenpartners te concretiseren.
Bondgenoten zoeken
Het is jammer dat het nieuwe digitale stelsel nog niet klaar is. En ook niet makkelijk dat de wet nog niet af is en de invoering is uitgesteld. Dit is natuurlijk geen excuus om rustig af te wachten. Wat altijd helpt is bondgenoten zoeken.
Het inrichten van een afhandelingsketen, uitwisselen van gegevens, zaakgericht werken over diverse organisaties heen gemeenten hebben elkaar en hun partners hard nodig. Samenwerken in de keten en (zaak)informatie digitaal delen en uitwisselen, moet nu ook al. En dat lukt lang niet altijd. Gemeenten willen bijvoorbeeld niet graag desinvesteren in hun ICT en applicatielandschap; ze willen liefst hun eigen zaaksystemen houden. Tegen verdergaande centralisatie en standaardisatie bestaat weerstand.
In de Verkenning Informatievoorziening Omgevingswet (VIVO) wordt gesproken van onderling en met gemeenschappelijke voorzieningen zaakgericht informatie uitwisselen over onderhanden zaken, elkaar opdracht kunnen verstrekken tot de levering van diensten (adviezen e.d.) en elkaar op de hoogte kunnen houden van de voortgang van die levering. Dat kunnen en hoeven gemeenten natuurlijk niet afzonderlijk op te lossen.
Paniek zaaien is niet nodig. Maar er is wel degelijk urgentie nodig. Samenwerken is een sterk concept dat zich immers ook in de historie al meermalen heeft bewezen. Het gebrek aan inzicht van die meerwaarde, is wellicht nog de meeste reden voor paniek!
Meer informatie
Over de samenwerking gemeenten - Omgevingsdiensten is een praatplaat ontwikkeld. Dit is een hulpmiddel om het gesprek op gang te brengen.
