Lichthinder wordt deels geregeld in het Activiteitenbesluit, waarbij op grond van de zorgplicht maatwerkvoorschriften gesteld kunnen worden. Dit gebeurt echter weinig. Verder zijn er tot nu toe een paar speciaal aangewezen gebieden waarin de duisternis extra aandacht krijgt. Daarvoor is het nodig dat in een beleidsregel, verordening of een bestemmingsplan eisen ten aanzien van de bescherming van de duisternis of het donkere landschap zijn vastgesteld.
Lichthinder wordt deels geregeld in het Activiteitenbesluit, waarbij op grond van de zorgplicht maatwerkvoorschriften gesteld kunnen worden. Dit gebeurt echter weinig. Verder zijn er tot nu toe een paar speciaal aangewezen gebieden waarin de duisternis extra aandacht krijgt.
Daarvoor is het nodig dat in een beleidsregel, verordening of een bestemmingsplan eisen ten aanzien van de bescherming van de duisternis of het donkere landschap zijn vastgesteld.
Activiteitenbesluit & Zorgplicht
In het Activiteitenbesluit, dat regels geeft voor een groot aantal bedrijven, staat in artikel 2.1 de algemene zorgplicht. In de uitwerking in lid 2 wordt twee keer licht c.q. donkerte genoemd. In sub h gaat het om het voorkomen dan wel tot aanvaardbaar niveau beperken van lichthinder. De wetgever bedoelt hiermee hinder zoals ervaren door omwonenden.
Sub q gaat over lichthinder en lichtvervuiling in bredere zin, namelijk het beschermen van de duisternis en het donkere landschap in door het bevoegd gezag aangewezen gebieden.
Op grond van deze zorgplicht kan zo staat in de Nota van Toelichting het bevoegd gezag een maatwerkvoorschrift stellen met betrekking tot de te treffen maatregelen of voorzieningen ter bescherming van de duisternis en het donkere landschap, indien de inrichting is gelegen in een gebied waarvoor in een beleidsregel, verordening of een bestemmingsplan eisen ten aanzien van de bescherming van de duisternis of het donkere landschap zijn vastgesteld.
Donkertegebieden & Dark Sky Parken
Tot nu toe zijn er weinig speciaal aangewezen gebieden waarin de duisternis extra aandacht krijgt. Enkele bekende voorbeelden zijn:
Provincie Groningen. Voor bijna het gehele Groningse platteland wordt duisternis als kernkwaliteit beschermd. Er zijn twee gebieden, rond de Ruiten AA en rond het Reitdiep, waar het beschermen van de duisternis extra aandacht krijgt (Provinciaal omgevingsplan 2009-2013).
IJsselmeer. Voor het IJsselmeer wordt gemeld dat het een unieke weidsheid en openheid rust , leegte, duisternis heeft (Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte, 2012).
Waddenzee. Als landschappelijke kwaliteiten van de Waddenzee worden aangemerkt de rust, weidsheid, open horizon en natuurlijkheid met inbegrip van de duisternis (Besluit Algemene Regels Ruimtelijke Ordening).
Een zeer recente ontwikkeling is het initiatief om van zowel De Boschplaat (Terschelling) als het Lauwersmeergebied een Dark Sky Park te maken. Dark Sky Parken zijn gebieden waarin de duisternis extra beschermd wordt. Het is er nu donker en het is de bedoeling dit zo te houden en mensen op te roepen hiervan te komen genieten. Het instellen van Dark Sky Parken is een initiatief van de International Dark Sky Assocation (IDA). Engeland, Frankrijk en Duitsland hebben al dergelijke parken.
Oproep: voorbeelden & jurisprudentie
In Nederland zijn veel gebieden te licht om in aanmerking te komen voor de status van Dark Sky Park of om duisternis als kernkwaliteit te hebben. Gelukkig is dit niet nodig om maatwerkvoorschriften te kunnen stellen op grond van de zorgplicht in artikel 2.1, lid 2 sub q. Ook voor gebieden waar relatief veel licht is kunnen maatwerkvoorschriften gesteld worden, om verdere toename van de lichtvervuiling te voorkomen of beperken. Gesprekken die we enkele jaren geleden voerden met (destijds) het ministerie van VROM en Infomil bevestigen dit. Wel is het in alle gevallen nodig dat in een beleidsregel, verordening of een bestemmingsplan eisen ten aanzien van de bescherming van de duisternis of het donkere landschap zijn vastgesteld. Dit om rechtszekerheid te bieden en rechtsongelijkheid te voorkomen.
Hoewel het Activiteitenbesluit dus de mogelijkheid biedt om maatwerkvoorschriften te stellen wordt dit in de praktijk, voor zover ons bekend, weinig gedaan. Ook onze zoektocht naar jurisprudentie leverde niet veel op. Een reden kan zijn dat gemeenten geen behoefte hebben dergelijke maatwerkvoorschriften. Het kan echter ook zijn dat er te weinig bekend is over de mogelijkheid. Daarom doen wij deze oproep, waarbij drie vragen centraal staan:
Kent u maatwerkvoorschriften, gemaakt op grond van artikel 2.1, lid 2 sub q?
Welke beleidsregel, verordening of welk bestemmingsplan lag hieraan ten grondslag?
Kent u jurisprudentie over dit onderwerp?
U leert meer over lichthinder in de cursus
Lichthinder, ruimte en integraliteit
op 15 april in Utrecht.
http://www.berghauserpontacademy.nl/ruimtelijke-ordening/cursus-lichthinder-en-ruimte.html
